Rosas

Op 22 oktober 2025 ontving Anne Teresa De Keersmaeker de Praemium Imperiale, ook wel bekend als de Nobelprijs voor de Kunsten.

Hare Keizerlijke Hoogheid Prinses Hitachi reikte in Tokio de Praemium Imperiale 2025-medailles uit aan alle laureaten: Marina Abramović (Beeldhouwkunst), Peter Doig (Schilderkunst), Eduardo Souto de Moura (Architectuur), András Schiff (Muziek) en Anne Teresa (Film/Theater).

De Praemium Imperiale, opgericht in 1988 door de Japan Art Association, is een internationale kunstprijs die uitzonderlijke prestaties eert. De laureaten worden erkend voor het overstijgen van nationale en etnische grenzen en voor het belichamen van de cultuur en kunsten van onze tijd.

Anne Teresa De Keersmaeker treedt daarmee in de voetsporen van een indrukwekkende reeks choreografen en dansers die eerder in deze categorie werden bekroond — waaronder Mikhail Baryshnikov (2017), Merce Cunningham (2005), Pina Bausch (1999) en Maurice Béjart (1993).

Speech Anne Teresa De Keersmaeker

Het is met een gevoel van diepe nederigheid dat ik hier voor u sta om deze prijs in ontvangst te nemen. Sinds de oprichting van mijn dansgezelschap Rosas in 1983 ben ik, als choreografe en danser, herhaaldelijk met warmte in dit land ontvangen. Verschillende van mijn artistieke medewerkers zijn Japans. Vandaag wil ik graag enkele gedachten met u delen over wat ik beschouw als de essentie van de danskunst en haar betekenis vandaag.

Wat is de rol van de kunsten in onze complexe, vandaag soms gewelddadig complexe, wereld? Is het een ritueel? We hebben de neiging om de kunsten, en dans in het bijzonder, te zien als overgangsmomenten: mensen hebben altijd gedanst en muziek gemaakt op belangrijke kruispunten in hun leven, op momenten van grote vreugde of groot verdriet.

Vanuit die invalshoek kunnen de kunsten mensen samenbrengen in een daad van viering, troost of reflectie, drie aloude functies van het artistieke. Vieren, rouwen en nadenken zijn tenslotte essentieel voor de sterfelijke wezens die wij zijn, gevangen tussen verleden en toekomst. Terugkijken op het verleden, samen zijn in het heden, en de toekomst verbeelden,  een andere toekomst, dat is de bescheiden rol die artistieke schoonheid vandaag nog kan spelen.

Toch is dans misschien iets unieker dan sommige andere kunsten, vooral door haar band met dat koppige element van het menselijk bestaan: het lichaam. Dans verschijnt dan tegelijk als de meest hedendaagse én de meest tijdloze van alle kunsten: wat is meer “hier en nu” dan het lichaam zelf? Mensen hebben altijd gedanst.

Maar het lichaam veroudert. Ik ongetwijfeld ook. In die zin is dans zowel de meest historische als de meest niet-historische activiteit, volledig geworteld in de natuur en toch ook er bovenuit stijgend. Op vergelijkbare wijze lijkt dans universeel en toch ook bijzonder menselijk. Wij mensen kiezen ervoor om te dansen, en juist daardoor kunnen we boven de natuur uitstijgen zonder haar ooit volledig te overstijgen. Dansen de sterren, de wolken, de vogels?

Geen enkele activiteit belichaamt deze menselijke ervaring beter dan het dansen zelf. In dit land, waar leven in nauwe relatie tot de natuur sinds lang een traditie is, maar dat ook de meest gewelddadige en verwoestende krachten van menselijke technologische ingrepen in de natuur heeft ondergaan, wil ik dans juist in deze context verdedigen als kunstvorm.

Hoezeer ik ook geloof in de intrinsieke spirituele dimensie en helende kracht van de natuur, ik geloof evenzeer in de potentieel harmoniserende krachten van alle kunsten, en van de dans in het bijzonder.

Ik hoop dat dit bescheiden pleidooi voor de dans recht doet aan de immense eer die u op het punt staat mij te verlenen.